‘SNOEIEN’ OF ‘GROEIEN’?

We zeggen: “Het verstand komt met de jaren.” We geloofden dat we het verstand met het klimmen der jaren zouden ontwikkelen en dat onze kinderachtigheid van lieverlee wel zou verdwijnen. Men dacht dat onze hersencellen en de synapsen1 zich vermenigvuldigden naarmate we groeiden.

Het tegenovergestelde blijkt het geval. Het brein van een baby heeft veel meer hersencellen en mogelijke connecties dan het brein van een volwassene. En de ontwikkeling naar volwassenheid lijk meer op ‘snoeien’ dan op ‘groeien’. Of om het oneerbiedig te zeggen: we worden met volwassen mogelijkheden geboren en we gaan kinds dood. De omgekeerde wereld!

De ontwikkeling van de capaciteiten die in het brein van de ongeborene verborgen zijn, hangt af van een aantal factoren. Wanneer de baby nog in de baarmoeder verblijft is de factor voeding en stressregulering van de moeder belangrijk. Het ongeboren kind maakt alles mee en beleeft de structurele, chemische en emotionele onevenwichtigheden van de moeder in gelijke mate.

Wanneer de baby eenmaal geboren is komen er een paar factoren bij. Voeding, opvoeding, kansen en vrijheid. Hoe rijker het aanbod aan ervaringen, hoe meer cellen zich kunnen ontwikkelen. De pasgeboren baby is een genie in de knop. En als er aan deze nieuwsgierigheid en leergierigheid wordt tegemoet gekomen wordt hij dat genie. Ouders die — hoe liefdevol ook en met de beste bedoelingen — hun kind beschermen tegen nieuwe ervaringen, uit angst dat het iets zal overkomen, houden tegelijkertijd de potentiële ontwikkeling van het kind tegen.

Hetgeen niet wil zeggen dat kinderen niet beschermd moeten worden tegen gevaren die zij niet kunnen overzien. Niet in een boom mogen klimmen omdat het gevaar bestaat dat je eruit valt is niet zo bevorderlijk voor de ontwikkeling van de coördinatie dan in de boom klimmen terwijl je vader klaar staat om je op te vangen, mocht het mis gaan. En leren omgaan met messen, glas, scharen en lucifers op het moment dat het kind dat leren wil, is heel wat veiliger dan het afpakken uit angst dat er iets zal gebeuren. Want leren wil het kind, dat houdt niemand tegen. En dus leert het via schade en schande, schuldgevoelens en straf terwijl dat niet nodig was.

Een kind leert iets op het moment dat het zijn interesse² heeft en voor die tijd is het er nog niet aan toe. Als we dat moment van interesse niet benutten omdat we denken dat het kind er toch nog te jong voor is, “Dat mag je nog niet,” dan “brengen we het groot door kleinhouden.” (Lea Dasberg³)

Opvoeders die zeggen dat het kind zijn verstand moet gebruiken en moet begrijpen waarom al die geboden en verboden er zijn, bedoelen meestal dat het kind hun verstand moet gaan gebruiken. Daar komen ouwelijke en seutige, maar ook rebelse en agressieve kinderen van. Onderdrukking van ontwikkeling en expansie (XpansiO, weet-je-wel)⁴ leidt tot explosies of het tegenovergestelde, verveling. En verveling leidt tot hersendood, in overdrachtelijke zin.

In het kort komt het hierop neer: ieder gezond geboren kind draagt in zich de potentie om zich te ontwikkelen tot een genie. Het aantal synapsen dat zich ontwikkelt in de eerste levensmaanden tot aan het tweede jaar is immens. Iedere nieuwe verbinding bergt een nieuwe creatieve mogelijkheid in zich. Het aantal synapsen bij een kind van twee jaar is vijftig procent groter dan bij een volwassene. Het heeft alle mogelijkheden tot natuurlijk leren in zich wanneer het de kans krijgt dit netwerk te benutten. Hoe meer ervaringen, hoe groter de natuurlijke potentie. Na het tweede jaar begint dit grote aantal synapsen af te nemen, een proces dat tot ongeveer het zeventiende jaar doorgaat. Van zeventien tot zeventig blijft het aantal vrij constant. Ongeveer vijftig procent van de mogelijkheden is op het zeventiende jaar niet benut. En het natuurlijk leven is hiermee van de baan. De creativiteit is voor een groot deel in de doofpot gestopt en het aanpassingsproces is bijna voltooid. Je gedraagt je nu bijna volgens verwachting, je past bijna in het sjabloon, je bent bijna klaar voor de arbeidsmarkt, als daar tenminste iets te doen is. Nog een paar oprispingen tussen het vijftiende en achttiende jaar en dan slaat de verveling toe. Wat een verspilling!

Mensen horen niet in een sjabloon, we zijn allemaal anders van vorm en karakter en er is diep in ons iets dat ons verbindt als mensen en dat is het beseffen (i.e. bewust en veerkrachtig gewaar-zijn) dat we ons zelf zijn, ook al zijn we nog zo verschillend en anders. Frank Herzen⁵ heeft dat mooi verwoord in zijn boek uit 1969, De Zoon van de Woordbouwer:

Avalinde lachte. “Wat weet je eigenlijk verschrikkelijk weinig van ons land” zei ze. “‘Het Eigene’ is dat, wat wij allemaal gelijk hebben en eigenlijk niet genoemd kan worden. Het is het weten dat je je ‘zelf’ bent en tegelijkertijd het weten dat datgene wat van de ander is, precies gelijk is aan dat wat jij bent. Ze lachte toen ze het verbaasde gezicht van Nemo zag.

“Ik zal het anders zeggen” zei ze. “Denk je eens in dat je tien knikkers hebt, de een even groot en zwaar en dik als de ander. Stop nu die tien knikkers in tien verschillende dingen. De eerste knikker in een bloempot, de tweede in een luciferdoosje, de derde in het hart van een roos, de vierde in een fles, de vijfde in een uitgeholde appel en zo verder. Wanneer nu alle knikkers verstopt zijn zie je immers allemaal verschillende dingen? Nu, die verschillen dingen lijken aan de buitenkant helemaal niet op elkaar. Maar je weet dat ieder van die dingen een knikker in zichzelf draagt, dezelfde knikker, die ook de andere dingen in zich meedragen. Dat noemen wij nu het ‘Eigene’”.

Een mens is geen kuddedier. Als een mens zich als een kuddedier gaat gedragen is dat meestal het gevolg van in de kiem gesmoorde creativiteit of van niet-geaccepteerde eigenheid. Wij smoren de creativiteit van onze kinderen in de kiem uit gemakzucht (indolentia), anders passen ze niet als makke schapen in een hok. Oppassen en aanpassen, een veilige manier van leven en een rustige manier van sterven tijdens het leven. Maar daarvoor zijn we niet op deze planeet, er moet intens geleefd en geëvolueerd worden. En dat doen we met zijn allen.

Mensen zijn niet geschikt om alleen te zijn. We hebben waardering, aandacht, erkenning, respect en bewondering nodig en vooral ook uitdagingen. De één meer, de ander minder — dat is afhankelijk van welke rol je in het leven speelt.

We vormen samen een bont patroon. Hoe meer we dat patroon doorgronden, hoe leuker het wordt. Bewust naar mensen kijken en naar wat ze doen en op welke manier ze dat doen, wil niet zeggen dat we het met hen eens zullen worden, maar we leren wel beter hun eigenheid begrijpen en waarderen. Al die verschillende gedragingen en uitingen, beseffend dat we aan de binnenkant allemaal de knikker dragen die ons verbindt!

Van Conceptie tot Adolescentie

• ¹synapsen: verbindingen tussen de hersencellen.

• ²interesse: belangstelling; < Latijn interesse zijn tussen, deelnemen aan.

• ³Lea Dasberg: Grootbrengen door kleinhouden. Dit boek kritiseert de idealistische opvoedingstheorieën en belicht de schaduwzijden van het zogenaamde ‘Jeugdland’, de eigen kinderwereld, waarin het kind ‘om bestwil’ wordt afgeschermd van de maatschappelijke werkelijkheid en ontheven van zijn eigen verantwoordelijkheid. Dasberg laat zien hoe kinderen in de geschiedenis werden grootgebracht door ze klein te houden. Dit boek pleit voor een pedagogiek waarin rekening wordt gehouden met de materiële en maatschappelijke omstandigheden van kinderen en hun opvoeders. Kinderen worden evenzeer als volwassenen geconfronteerd met wereldoorlogen, economische crises, milieuproblemen en de desintegratie van huwelijk en gezin. Kleingehouden als ze zijn, zijn ze daar niet op voorbereid.
• ⁴XpansiO^®: specialisatie in de Toegepaste Kinesiologie. Henk R. M. Debusschere — a.k.a. Akamas Auriga — was jarenlang de training director van de Akamas Synergiepraktijk. Op basis van deze ervaring en van zijn inzicht in veel specifiek bodywork, ontwikkelde hij XpansiO Toegepaste Kinesiologie. De onderzoeksresultaten in deze periode toonden duidelijk aan dat er een correlatie bestaat tussen musculaire overspanning/overprogrammering en de bereikte graad van hemisferische integratie, de integratie van verschillende energiesystemen en het mentale en atletische prestatieniveau. Het was dan ook niet meer dan logisch dat zijn aandacht uitging naar de studie van de overgeprogrammeerde spieren (overwired), vooral nadat hij vertrouwd was geraakt met de Craniosacraal Therapie, een osteopathische procedure. Met de hulp van gerenommeerde chirotherapeuten, osteopaten en craniotherapeuten kreeg Henk meer inzicht in de Sacro-Occipitale samenhang en het effect ervan op het hersenvocht (LCS = Liquor Cerebrospinalis). Vervolgens ontwikkelde hij een methode om de overgeprogrammeerde spieren die met het sacrum (heiligbeen) en occiput (achterhoofd) geassocieerd zijn, te identificeren en te corrigeren. Een vaak diepgaande en onmiddellijke toename van de mentale en fysieke prestaties was het resultaat: XpansiO zag het levenslicht. XpansiO is een methode die niet alleen diepgaande verbeteringen in leerstoornissen en sportprestaties teweegbrengt. De XpansiO-methode heeft ook bewezen zeer effectief te zijn bij chronische pijn, emotionele problemen, kleur- en voedselovergevoeligheid en andere. Henk zelf kon de correctie waarnemen van zes gevallen met positieve Proef van Romberg⁶, verschillende significante verbeteringen bij patiënten na een beroerte en bij één geval van hersenverlamming. Het is niet ongebruikelijk dat studerenden een grote sprong voorwaarts maken in het leren lezen en het beheersen van de stof van twee jaar in een paar maanden. Vaak wordt echter ook een groter vertrouwen in zichzelf, een betere coördinatie en een algemene verbetering van alle schoolvakken waargenomen.
• ⁵Frank Herzen: °30 juni 1933 — †14 oktober 2007; Frank Herzen is het pseudoniem van Frans Willem Hendrik van Emmerik. ‘Herzen’ zijn toneellampen die recht boven het podium hangen, zodat de acteurs geen schaduw hebben.
• ⁶Proef van Romberg: evenwichtsverlies met gesloten ogen. Als de proef van Romberg positief is, is er zeer waarschijnlijk sprake van een stoornis in het evenwichtsorgaan of het proprioceptiesysteem, of van de bijbehorende zenuwbanen.